شايد تنها و منزوي هستيد (كه اين موضوع به‌نوبه خودمي‌تواند به افسردگي منجر شود) و كسي در كنارتان نيست كه متوجه آشفتگي شما شود.
شفاآنلاين>سلامت> آيا ديگر به فعاليت‌هاي محبوب‌تان علاقه نداريد؟ آيا احساس ناتواني و نااميدي امان‌تان را بريده است؟ آيا سپري‌كردن ايام روزبه‌روز براي‌تان سخت‌تر و سخت‌تر مي‌شود؟ نگران نباشيد. بسياري از سالمندان با اين وضعيت دست‌وپنجه نرم مي‌كنند.
فارغ از اينكه سوابق و دستاوردهاي ما چيست، با بالارفتن سن، افسردگي سراغ همه مي‌آيد! علائم افسردگي در سالمندان به تمام شئون زندگي تسري مي‌يابند و بر انرژي، اشتها، خواب، علاقه به كار، سرگرمي و روابط اجتماعي آنها تاثير مي‌گذارد. بااين‌حال، براي سرحال‌بودن، شادابي و بهبود كيفيت زندگي در دوران سالمندي روش‌هاي فراواني در دسترس است. در اين مقاله با نشانه‌هاي افسردگي در سالمندان و راههاي مقابله با آنها آشنا مي‌شويد. وقتي پا به سن مي‌گذاريم، افسردگي در كمينِ همه ماست. اما متاسفانه اكثر سالمندانِ افسرده علائم افسردگي را تشخيص نمي‌دهند و گام‌هاي لازم را براي مقابله با آن برنمي‌دارند. ناديده‌گرفتن افسردگي در سالمندي دلايل فراواني دارد:
شايد فكر مي‌كنيد بي‌حس‌وحال‌بودن‌تان طبيعي است و افسردگي جزئي از فرايند پيرشدن است.
شايد تنها و منزوي هستيد (كه اين موضوع به‌نوبه خودمي‌تواند به افسردگي منجر شود) و كسي در كنارتان نيست كه متوجه آشفتگي شما شود.
شايد متوجه نيستيد كه مشكلات جسمي‌تان نشانه‌هاي افسردگي هستند (نشانه‌هاي جسمي افسردگي).
شايد از حرف‌زدن درموردِ احساسات‌تان يا كمك‌خواستن از ديگران اِبا داريد.
مهم است بدانيد كه افسردگي جزئي ناگزير از فرآيند پيرشدن و نشانه ناتواني يا ضعف شخصيت نيست. هر كسي فارغ از گذشته و موفقيت‌هايش ممكن است به افسردگي دچار شود. وقتي وارد دوران سالمندي مي‌شويم زندگي‌مان تغيير مي‌كند: تغييراتي مانند بازنشستگي، مرگ عزيزان، كاهش سلامتي و.... اين تغييرات مي‌توانند به افسردگي منجر شوند اما اين وضعيت واقعا اجتناب‌پذير است. با وجود همه چالش‌هاي دوران كهن‌سالي، مي‌توان براي شاد بودن و اميدواري در دوران طلايي سالمندي گام‌هايي برداشت. افسردگي جزئي ناگزير از فرآيند پيرشدن و نشانه ناتواني يا ضعف شخصيت نيست.
مقالات بيشتر:خانه سالمندان شبانه روزي
براي تشخيص افسردگي كهن‌سالي بايد علائم و نشانه‌هاي آن را شناخت. علائم هشداردهنده شامل اين موارد هستند:
> غم يا احساس ياس؛
ازدست‌دادن حس ارزشمندبودن (نگراني از سربارديگران‌بودن، احساس بي‌ارزش‌بودن يا نفرت از خود)؛
دردها و رنج‌هاي غيرقابل‌توضيح يا تشديدشده؛
ازدست‌دادن علاقه به فعاليت‌هاي اجتماعي و سرگرمي‌ها؛
كندشدنِ آهنگ صحبت‌كردن يا حركت‌كردن؛
كاهش وزن يا اشتها؛
افزايش مصرف دخانيات و مشروبات الكلي؛
احساس ناتواني يا نااميدي؛
فكركردنِ دائمي به مرگ يا خودكشي؛
بي‌انگيزگي و كاهش انرژي؛ > مشكلات حافظه؛
اختلالات خواب (دشواري در به‌خواب‌رفتن يا خوابيدن يا خواب آلودگي در طول روز)؛
بي‌توجهي به مراقبت‌هاي شخصي (حذف برخي وعده‌هاي غذايي، فراموش‌كردن زمان مصرف داروها، اهميت‌ندادن به بهداشت فردي).
درمان ناراحتي روحي؛ افسردگي چه تفاوتي با ناراحتي دارد؟
> سالمندانِ افسرده لزوما غمگين نيستند
شايد غم و افسردگي را همزاد هم تصور كنيم اما بسياري از سالمندانِ افسرده اعلام مي‌كنند كه غمگين نيستند. اين سالمندان درعوض از بي‌انگيزگي، بي‌انرژي‌بودن يا مشكلات جسماني شكايت مي‌كنند. درواقع، مشكلات جسماني مانند درد مفاصل (آرتروز) يا سردردهاي تشديدشونده غالب‌ترين نشانه‌هاي افسردگي در سالمندان است. با پيرشدن چيزهاي زيادي را از دست مي‌دهيم. ازدست‌دادن دردناك است، خواه از دست دادن شغل باشد يا توانايي حركت، سلامتي، استقلال يايكي از عزيزان. عزاداري و غصه‌خوردن در اين مواقع كاري طبيعي و سالم است، حتي اگر مدتي طولاني ادامه يابد.
تشخيص غم از افسردگي به اين سادگي‌ها نيست. اين‌دو نشانه‌هاي مشتركِ فراوان دارند. البته راه‌هايي براي تشخيص آنها وجود دارد:
احساس غم فراز و فرودهاي بيشتري دارد و گستره وسيع‌تري از عواطف را شامل مي‌شود. فردِ غمگين روزهاي خوب و بد زيادي دارد. شما در همان حال كه غمگين و عزادار هستيد كماكان لحظاتي شاد و لذت‌بخش را تجربه مي‌كنيد. اگر افسرده باشيد، احساس پوچي و ياس همراهِ هميشگيِ شماست. غمگين‌بودن محدوديت زمانيِ خاصي ندارد. اگر غمِ شما به‌مرورِزمان كاهش نيافت و تمام نشانه‌هاي لذت‌بردن (خنديدن به يك لطيفه خنده‌دار، لذت‌بردن از درآغوش‌كشيده‌شدن، كِيف‌كردن از يك غروب دل‌انگيز و...) را از شما گرفت، احتمالا افسرده هستيد.
> دلايل افسردگي در سالمندان
افسردگي در سالمندان - سالمند افسرده خيره به پنجره
با پابه‌سن‌گذاشتن دگرگوني‌هايي عظيم در زندگي ما روي مي‌دهد. اين تغييرات مي‌توانند احتمال افسردگي را افزايش دهند و شامل موارد زير هستند:
۱. مشكلات سلامت
بيماري‌ها يا معلوليت، دردهاي مزمن يا شديد، كاهش توانايي‌هاي شناختي، تخريب شكلِ بدن به‌علت جراحي يا مريضي و... مي‌توانند در بروز افسردگي موثر باشند.
۲. تنهايي و انزوا
عواملي مانند تنها زندگي كردن، كاهش تدريجي تعاملات اجتماعي در پي مرگ يا جابه‌جاشدن دوستان و آشنايان، كاهش تحرك به‌علت مريضي يا ازدست‌دادن امكان رانندگي مي‌توانند منجر به افسردگي شوند.
۳. كاهش احساس سودمندي
بازنشستگي مي‌تواند با ازدست‌دادن حس هويت، شان اجتماعي، اعتماد به نفس و امنيت اقتصادي همراه باشد و خطر بروز افسردگي را افزايش دهد. ايجاد محدوديت‌هاي جسمي براي انجام‌دادن فعاليت‌هاي موردعلاقه نيز در كاهش حس سودمندي موثر است.
۴. ترس‌ها
شامل ترس از مرگ يا مردن و همچنين اضطراب درمورد مشكلات مالي يا بيماري‌ها.
۵. مرگ عزيزان
مرگ دوستان، اعضاي خانواده، حيوانات خانگي يا همسر و شريك زندگي از دلايل عمده افسردگي در سالمندان است.
> بيماري‌هايي كه خطر افسردگي را
افزايش مي‌دهند
مشكلات پزشكي مي‌توانند (به‌شكل مستقيم يا به‌شكل واكنشي رواني به بيماري) سالمندان را افسرده كنند. آگاهي از اين موضوع اهميت بسيار دارد. هر نوع بيماري مزمن (به‌ويژه اگر دردناك، ناتوان‌كننده يا خطرناك باشد) مي‌تواند به افسردگي منجر شود يا نشانه‌هاي افسردگي را تشديد كند. اين بيماري‌ها شامل موارد زير هستند: بيماري پاركينسون؛ اختلال در تيروئيد؛ سكته؛ كمبود ويتامين B۱۲؛ بيماري قلبي؛ زوال عقل و آلزايمر؛ سرطان؛ بيماري‌هاي خودايمني؛ ديابت؛ سختاك‌هاي چندگانه (ورم و التهاب مزمن).
افسردگي گاهي تاثير جانبي دارودرماني است؛ نشانه‌هاي افسردگي گاهي تاثير جانبي داروهاي تجويزي معمول است. به‌ويژه اگر چندين دارو را به‌شكل هم‌زمان مصرف مي‌كنيد، در خطر ابتلا به افسردگي قرار داريد. هرچه سن ما بالاتر مي‌رود، توانايي بدن‌مان در پردازش، جذب و دفع داروها كاهش مي‌يابد. به همين دليل، اثرات جانبي مصرف داروها و تاثير آنها بر حالات روحي سالمندان بيشتر از ديگران است. اگر با شروع مصرفِ دارويي خاص احساس افسردگي كرديد، حتما با پزشك خود مشورت كنيد. شايد پزشك‌تان ميزان مصرف دارو را كاهش داد يا دارويي جايگزين براي شما تجويز كرد.
داروهايي كه مي‌توانند منجر به افسردگي يا تشديد آن شوند عبارت‌اند از:
داروهاي فشار خون (مانند كلونيدين)؛
قرص‌هاي خواب؛
مسدودكننده‌هاي بتا (مانند لوپرسور، ايندرال)؛
داروهاي زخم معده (مانند زانتاك، تاگامت)؛
داروهاي كلسترول بالا (مانند ليپيتور، مواكور، زوكور)؛
داروهاي قلب داراي رزرپين؛
استروئيدها (مانند كورتيزون و پريدنيزون)؛
آرام‌بخش‌ها (مانند واليوم، زاناكس، هالسيون)؛
داروهاي مسكن و داروهاي آرتروز؛
استروژن‌ها (مانند پريمارين، پريمپرو)؛
مسدودكننده‌هاي كانال كلسيم؛
داروهاي بيماري پاركينسون؛
داروهاي آنتي‌كلينرژيك براي درمان اختلال‌هاي گوارشي.
زوال عقل يا افسردگي
فاطمه فرحمند / روزنامه آفتاب يزد
مقالات ديگر:مركز مشاوره ونك